Dnia 28 maja 2018 r. Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej podpisał nową Ustawę o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz. U. 2018 poz. 723, druk sejmowy nr 2233), która wprowadziła znaczne zmiany w dotychczas obowiązujących przepisach. Wdrożenie nowe ustawy jest wynikiem obowiązku implementacji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z dnia 20 maja 2015 r. Poniżej opisane zostaną najważniejsze zmiany.
Instytucja obowiązana
Ustawa z 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, (dalej zwana ustawą AML), nakłada na instytucje obowiązane pewne szczególne obowiązki wynikające z mechanizmów mających zapobiec praniu pieniędzy. W pierwszej kolejności należy wskazać, iż zmianie uległ katalog podmiotów wchodzących w zakres definicji instytucji obowiązanej. Zgodnie z ustawą AML instytucją obowiązaną są między innymi:
- krajowe instytucje płatnicze
- instytucje pożyczkowe w rozumieniu ustawy o kredycie konsumenckim
- przedsiębiorcy świadczący usługi polegające na:
- tworzeniu osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadający osobowości prawnej (tzw. sprzedawcy gotowych spółek)
- zapewnianiu siedziby, adresu prowadzenia działalności lub adresu korespondencyjnego oraz innych pokrewnych usług na rzecz osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadający osobowości prawnej (usługi virtual office / VO)
Obowiązki dotyczące wyznaczenia personelu
Nowe przepisy ustawy AML nałożyły na instytucje obowiązane obowiązek wyznaczenia kadry kierowniczej wyższego szczebla odpowiedzialną za wykonanie obowiązków określonych w ustawie, a w przypadku kiedy instytucja obowiązana posiada zarząd lub inny organ zarządzający, należy wyznaczyć spośród członków tego organu osobę odpowiedzialną za wdrażanie wspomnianych obowiązków. Instytucje obowiązane mają także wyznaczyć pracownika (zajmującego stanowisko kierownicze), który będzie odpowiedzialny za zapewnienie zgodności działalności instytucji oraz jej pracowników (a także innych osób wykonujących czynności na rzecz tej instytucji) z przepisami ustawy AML. W przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej ww. obowiązki wykonywać będzie osoba prowadząca tą działalność. Zakres przekazywanych informacji przez instytucje zawarty został w rozdziale 7 ustawy AML, przede wszystkim w art. 72, 74, 86 oraz 89.
Ocena ryzyka
Kolejnym obowiązkiem nałożonym na instytucje obowiązane jest dokonywanie okresowej oceny ryzyka związanego z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu. Ocena ta dotyczy ryzyk związanych z działalnością danej instytucji obowiązanej z uwzględnieniem ryzyka dotyczącego klientów, państw / obszarów geograficznych, produktów, usług, transakcji oraz kanałów ich dostaw.
Ocena ryzyka powinna przybrać formę papierową lub elektroniczną oraz być aktualizowana nie rzadziej niż raz na 2 lata. Generalnemu Inspektorowi Informacji Finansowej przysługuje prawo żądania od instytucji przekazania takiej oceny ryzyka.
Stosowanie środków bezpieczeństwa finansowego (CDD)
Nowa ustawa pozostaje przy ugruntowanej na tle obecnych przepisów terminologii i konsekwentnie na określenie „środków należytej staranności wobec klienta” posługuje się terminem „środki bezpieczeństwa finansowego. Wyróżnić można następujące środki CDD:
- identyfikację klienta oraz weryfikację jego tożsamości;
- identyfikację beneficjenta rzeczywistego oraz podejmowanie uzasadnionych czynności,
- ocenę stosunków gospodarczych i, stosownie do sytuacji, uzyskanie informacji na temat ich celu i zamierzonego charakteru,
- bieżące monitorowanie stosunków gospodarczych klienta.
W świetle nowych przepisów RODO warto wskazać, iż obecnie w ustawie wprost wskazano, że instytucja obowiązana może przetwarzać dane zawarte w dokumencie tożsamości klienta oraz mogą sporządzać ich kopie. Ustawa AML przewiduje także możliwość powierzania stosowania środków CDD innym podmiotom.
Eksponowane stanowisko polityczne (PEP)
Ustawa AML rozszerzyła także katalog podmiotów pełniących eksponowane stanowisko polityczne. Analiza pod kątem PEP dotyczy zarówno klientów jak i beneficjentów rzeczywistych. W celu uzyskania zgodności z ustawą instytucja obowiązana będzie musiała od klienta odbierać oświadczenie o treści „jestem / nie jestem PEP” wraz z informacją o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego zeznania. Oświadczenie to może być złożone na piśmie albo w formie dokumentowej. Do zachowania dokumentowej formy czynności prawnej wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci dokumentu, w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej oświadczenie.
Obowiązek przechowywania dokumentów
Instytucje obowiązane przechowują przez okres 5 lat, licząc od pierwszego dnia roku następującego po roku, w którym zakończono stosunki gospodarcze z klientem lub w którym przeprowadzono transakcje okazjonalne. Nadto, instytucje obowiązane przechowują wyniki analiz przeprowadzanych transakcji (art. 34 ust. 3 AML), przez okres 5 lat, licząc od pierwszego dnia roku następującego po roku ich przeprowadzenia.
Procedury wewnętrzne
Wewnętrzna procedura stanowić ma akt wewnętrzny instytucji obowiązanej, w którym sprecyzowane zostaną zasady postępowania stosowane w instytucji obowiązanej w celu właściwego wywiązania się z nałożonych na tę instytucję obowiązków z zakresu przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Określenie tych zasad powinno uwzględniać nie tylko cel, w jakim są wprowadzane, a więc właściwe ograniczanie i zarządzanie rozpoznanym ryzykiem prania pieniędzy i finansowania terroryzmu, ale również charakter, rodzaj i rozmiar prowadzonej przez instytucję obowiązaną działalności.
Obowiązek szkoleniowy
Instytucje obowiązane zapewniają udział osób wykonujących obowiązki związane z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu w programach szkoleniowych dotyczących realizacji tych obowiązków. Za brak realizacji szkoleń ustawa AML przewiduje kary.
Ustawa wchodzi w życie dnia 13 lipca 2018 r.
Zapraszamy do kontaktu info@dudkowiak.com
