Aktualności

Badanie pracowników alkomatem zakazane w opinii Urzędu Ochrony Danych Osobowych

Badanie pracowników alkomatem zakazane w opinii Urzędu Ochrony Danych Osobowych

Wskazując na brak prawnej możliwości samodzielnego badania pracowników na zawartość alkoholu w wydychanym powietrzu przez pracodawców, Urząd Ochrony Danych Osobowych (dalej jako: UODO) wyjaśnił, że dodany niedawno do Kodeksu pracy art. 221b Kodeksu pracy określa, że tzw. dane szczególnych kategorii, w tym o zdrowiu, pracodawca może przetwarzać, gdy pracownik bądź kandydat do pracy wyrazi na to zgodę i z własnej inicjatywy przekaże takie dane. Zdaniem UODO wiedza o tym, czy ktoś jest nietrzeźwy jest natomiast informacją o stanie zdrowia. Jednocześnie, Urząd zwrócił uwagę, że przepis ten nie dotyczy w ogóle problematyki przeprowadzania badań na zawartość alkoholu w organizmie, która to kwestia uregulowana jest w art. 17 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Na legalność takiego badania składają się, zgodnie z powołanym przepisem, dwa warunki:

  1. badanie odbywa się na żądanie kierownika zakładu pracy, osoby przez niego upoważnionej lub pracownika, co do którego zachodzi uzasadnione podejrzenie, że spożywał alkohol w czasie pracy lub stawił się do niej w stanie po użyciu alkoholu;
  2. badanie stanu trzeźwości pracownika przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego (np. policja), zaś zabiegu pobrania krwi dokonuje osoba posiadająca odpowiednie kwalifikacje zawodowe, co ma zapewnić wiarygodność wyniku badania.

Co istotne, w opinii UODO, nie ma żadnej innej podstawy prawnej, która umożliwiłaby pracodawcom samodzielną kontrolę pracowników alkomatem. W szczególności, możliwości takiej nie można upatrywać w art. 223 § 4 K.p. regulującym dopuszczalne formy monitoringu pracowników, w ogólnej zasadzie nakazującej zapewnienie ogółowi pracowników bezpiecznych lub higienicznych warunków pracy ani też w przesłance tzw. ,,uzasadnionego interesu pracodawcy”.

Jak zatem należy postępować w przypadku podejrzenia, że pracownik może znajdować się pod wpływem alkoholu? Po pierwsze, już samo uzasadnione podejrzenie, że pracownik naruszył obowiązek trzeźwości, umożliwia pracodawcy niedopuszczenie lub odsunięcie pracownika od pracy. Zdaniem UODO wzywanie Policji w takiej sytuacji nie jest konieczne. Jeśli jednak pracownik twierdzi, że nie pozostaje pod wpływem alkoholu, wówczas pracodawca lub sam pracownik może zażądać przeprowadzenia badania i w tym celu należy bezwzględnie wezwać Policję lub inny organ powołany do ochrony porządku publicznego.

O czym należy pamiętać? Jeżeli nie dopuszczamy (odsuwamy) pracownika od pracy i wyciągamy dalej idące konsekwencje w postaci nałożenia na pracownika kary porządkowej lub rozwiązania umowy o pracę (z zachowaniem okresu wypowiedzenia lub bez), a nie decydujemy się na wezwanie Policji w celu przeprowadzenia badania, należy zabezpieczyć wszelki materiał dowodowy wskazujący na naruszenie obowiązku trzeźwości przez pracownika. Mogą to być przykładowo nagrania z monitoringu na których widać nieskoordynowane ruchy lub chwiejny chód pracownika czy pisemne notatki sporządzone przez innych pracowników wskazujące na wyczuwalny alkoholu z ust pracownika, jego dziwne zachowanie. W przeciwnym razie, w przypadku odwołania się pracownika do sądu pracy, pracodawca będzie miał problem aby udowodnić legalność swojej decyzji.

Po wielu sprzecznych komentarzach i opiniach na temat legalności badania trzeźwości pracowników popularnymi ,,alkomatami”, UODO zajęło w sprawie jednoznaczne stanowisko, które ponad interes zatrudnionych stawia indywidualny interes pracownika i ochronę jego danych osobowych, w tym danych o stanie trzeźwości kwalifikowanej jako stan zdrowia. Na pytanie o określone branże czy zawody, gdzie umożliwienie przeprowadzania przez pracodawców badań trzeźwości pracowników we własnym zakresie, w tym także badań losowych, jest szczególnie uzasadnione względami bezpieczeństwa, UODO odwołuje się do samych pracodawców przerzucając na nich ciężar zainicjowania procesu zmian legislacyjnych.



Alicja Myśluk-Landowska

Prawnik

Alicja Myśluk-Landowska

Radca prawny, Senior Counsel

Alicja Myśluk-Landowska

Kontakt:

ul. Rondo ONZ 1
00-124 Warszawa