Zatrudnienie w Bułgarii
Stosunki pracy są regulowane przez bułgarski kodeks pracy, różne akty niższego rzędu oraz konwencje międzynarodowe. Olbrzymia ilość krajowych regulacji została uchwalona by zagwarantować wolność i ochronę pracy, szczegółową regulację wszystkich stosunków pomiędzy pracodawcą a pracownikiem, jak również by zapewnić bezpieczne i zdrowe warunki pracy oraz ustalić dialog społeczny dotyczący pracy i kwestii pokrewnych pomiędzy państwem, pracodawcami oraz pracownikami i reprezentującymi ich organizacjami.
Umowa o pracę w Bułgarii
Umowa o pracę musi być zawarta w formie pisemnej i zawierać określone postanowienia takie jak miejsce pracy, stanowisko, cechy pracy, warunki umowy, zasady udzielania urlopów, podstawowe i dodatkowe wynagrodzenie za pracę, godziny pracy itd. Ponadto wszystkie umowy o pracę muszą być zarejestrowane w Krajowej Agencji Dochodu (National Revenue Agency).
Umowy o pracę mogą być zawierane zarówno na czas nieokreślony albo określony. W obydwu przypadkach pracownikom przysługują jednakowe prawa. Przy czym umowy na czas określony mogą być zawierane tylko w przewidzianej prawem liczbie przypadków np. wykonując sezonowe, tymczasowe czy krótkookresowe prace bądź czynności (w takim przypadku okres umowy nie może przekraczać 3 lat, chyba że ustawa przewiduje inaczej).
Czas pracy i odpoczynku w Bułgarii
Normalny okres dziennego czasu pracy wynosi do 8 godzin dziennie w pięciodniowym tygodniu pracującym (bądź 40 godzin tygodniowo). Kodeks pracy zawiera specjalne postanowienia dotyczące wydłużonego czasu pacy, pracy w nocy, pracy w trybie zmianowym jak i nadgodziny. Zastosowany może być również system sumarycznej kalkulacji czasu pracy. W takim przypadku czas jednej zmiany w pracy nie może przekraczać 12 godzin, a tygodniowy czas pracy jest wówczas ograniczany do 56 godzin. Taki mechanizm kalkulacji czasu pracy jest stosowany na podstawie tygodniowej bądź miesięcznej lub włącznie z innymi okresami czasu nie przekraczającymi sześciu miesięcy. Po upływie wyznaczonego okresu pracodawca jest zobowiązany do przekazania pracownikowi rekompensaty jeżeli rzeczywiste godziny pracy w tym okresie przekroczyły liczbę godzin w pracy w tym samym okresie. W takim przypadku znajdzie zastosowanie normalny czas pracy.
Zgodnie z Kodeksem pracy odpoczynek w czasie dnia pracy powinien trwać przynajmniej 30 minut. Z kolei odpoczynek pomiędzy kolejnymi dniami pracy musi wynosić co najmniej 12 godzin. Nieprzerwany okres odpoczynku w tygodniu nie może natomiast być krótszy niż 48 godzin (w dwóch postępujących po sobie dniach), z czego jednym powinna być niedziela. Jeśli w danym stosunku pracy znajduje zastosowanie sumarycznie kalkulowany czas pracy odpoczynek w tygodniu nie może być krótszy niż 36 godzin.
Urlopy w Bułgarii
Pracownikowi, którego długość świadczonej pracy przekracza 8 miesięcy (przy czym wlicza się w to pracę u byłych pracodawców) przysługuje coroczny płatny urlop. Długość tego urlopu nie może być krótsza niż 20 dni roboczych. Określone kategorie pracowników są również upoważnione do wydłużonych płatnych urlopów. Pracownicy pracujący w specyficznych lub niebezpiecznych warunkach pracy sąd uprawnieni do dodatkowych płatnych urlopów. Kodeks pracy reguluje również reżimy innych urlopów, tj. bezpłatnych, chorobowych, macierzyńskich itd.
Wynagrodzenie w Bułgarii
Wynagrodzenie brutto pracownika składa się z trzech elementów: 1. wynagrodzenia podstawowego, 2. wynagrodzenia dodatkowego przewidzianego prawem (np. nadgodziny, praca w nocy itd.) oraz 3. inne wynagrodzenie ustalone w umowie o pracę bądź wymaganego prawem. W 2010 r. stawka minimalnego wynagrodzenia miesięcznego wynosiła 240 BGN, co stanowi około 120 EUR.
Dyscyplina pracy w Bułgarii
Pracownicy są obowiązani do przestrzegania dyscypliny pracy przewidzianej w kodeksie pracy (np. odpowiedzialny stosunek do pracy, pracodawcy, współpracowników itd.). Pracodawca może określić dodatkowe zobowiązania dotyczące dyscypliny pracy w swoich wewnętrznych regulacjach.
Za naruszenie dyscypliny pracy pracodawca może nałożyć 3 typy sankcji dyscyplinarnych: ostrzeżenie, ostrzeżenie o zwolnieniu albo dyscyplinarne zwolnienie z pracy. Należy zaznaczyć, że nałożona może zostać jedynie jedna z w/w sankcji dyscyplinarnych. Przed nałożeniem sankcji dyscyplinarnej pracodawca musi uzyskać wyjaśnienie pracownika i ocenę zebranych dowodów. Sankcje dyscyplinarne mogą być nałożone do 2 miesięcy od czasu, gdy pracodawca dowiedział się o naruszeniu dyscypliny pracy nie później jednak niż po roku od jego dokonania.
Zwolnienia dyscyplinarne niektórych kategorii pracowników (matki dzieci do lat 3, pracownicy cierpiący na określone choroby) mogą być nałożone jedynie po uprzedniej interwencji Inspektora Pracy. W określonych przypadkach potrzebna jest również zgoda państwowej komisji medycznej. Dodatkowe wymagania muszą być spełnione także wtedy, gdy zwolnienie dyscyplinarne ma dotyczyć członków zarządu wspólnot handlowych. Każdy pracownik może podważyć zgodność z prawem swojego zwolnienia przed sądem.
Wypowiedzenie umów o pracę w Bułgarii
Umowa o pracę może być rozwiązana poprzez zgodę dwóch stron umowy wyrażoną na piśmie. Może być wypowiedziana zarówno z określonym okresem wypowiedzenia (trwającym od miesiąca do trzech) jak i bez tego okresu (kiedy pracodawca nie wywiązuje się ze swojego zobowiązania wynikającego z umowy).
Pracodawca może jednostronnie wypowiedzieć umowę z pracownikiem na ograniczonej ilości podstaw. W niektórych przypadkach wcześniejszy okres wypowiedzenia jest wymagany, a w innych nie (np. w przypadku zwolnienia dyscyplinarnego).