Pozytywne przesłanki orzeczenia rozwodu
Zgodnie z art. 56 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód. Pozytywną przesłanką orzeczenia rozwodu jest więc rozkład pożycia małżeńskiego, który winien być zupełny i trwały. Opierając się na orzecznictwie Sądu Najwyższego oraz doktrynie przez pożycie małżeńskie należy rozumieć ogół więzi psychicznych (uczuciowych), fizycznych i gospodarczych łączących małżonków.
Zupełny rozkład pożycia
O zupełnym rozkładzie pożycia należy mówić w sytuacji, gdy zanikły łącznie wszystkie więzi – emocjonalna, fizyczna i gospodarcza.
Więzi emocjonalne uznawane są za najistotniejsze, ich zanik może się przejawiać we wrogim nastawieniu małżonków względem siebie, ale również w oziębłym traktowaniu, czy braku zainteresowania.
Zerwanie więzi fizycznych należy rozumieć jako zaprzestanie współżycia płciowego oraz zanik wszelkich czułych gestów świadczących o miłości i szacunku.
Natomiast więzi gospodarcze dotyczą sfery finansowej, w tym przede wszystkim prowadzenia i pozostawania we wspólnym gospodarstwie domowym. Ich zanik wiąże się głównie z oddzielnym zamieszkiwaniem małżonków.
Trwały rozkład pożycia
Przez trwały rozkład pożycia należy rozumieć brak jakichkolwiek perspektyw na powrót małżonków do wspólnego pożycia. Sąd dokonuje tej oceny na podstawie zasad doświadczenia życiowego, badając m.in. czas trwania rozkładu. Dłuższy czas rozkładu pożycia zwiększa prawdopodobieństwo jego trwałości.
Negatywne przesłanki
Może się jednak okazać, że mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia orzeczenie rozwodu będzie niedopuszczalne. Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje bowiem tzw. przesłanki negatywne. Sąd nie orzeknie rozwodu w sytuacji gdy:
- wskutek rozwodu miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków – dotyczy to dzieci małżonków, które są jednocześnie wspólne i małoletnie, za dzieci wspólne uznać należy również dzieci przysposobione przez oboje małżonków oraz dziecko jednego z małżonków przysposobione przez drugiego,
- z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego – przy ocenie sąd bierze pod uwagę przede wszystkim dobro i interesy współmałżonka lub innych osób, np. nieuleczalną chorobę,
- żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że:
a. drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód albo
b. odmowa jego zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
