Z danych Krajowej Administracji Skarbowej wynika, że w 2021 jej służby przeprowadziły w firmach 2,9 tys. postępowań sprawdzających. Wartość wykrytych z tego tytułu uszczupleń podatkowych wyniosła 5,6 mld zł. Najwięcej z nich (3,8 mld zł) tradycyjnie przypadło na podatek VAT.
Kontrole celno-skarbowe jako bat na oszustów
W porównaniu z rokiem wcześniejszym kontrole celno-skarbowe nasiliły się. Było ich o 26 proc. (600 spraw) więcej. To pierwszy taki wzrost od 2016. Powód? Fiskus podaje, że to efekt łagodzenia obostrzeń pandemicznych.
Jednak w stosunku do lat wcześniejszych liczba czynności sprawdzających rozliczenia podatkowe w przedsiębiorstwach i tak jest przeszło trzykrotnie niższa. Skarbówka tłumaczy to tym, że bardziej koncentruje się na celniejszym typowaniu firm do postępowań wyjaśniających. Robi to na podstawie analizy ryzyka.
Chodzi o to, by oszczędzić trudności podmiotom uczciwym. Praktyka pokazuje, że w większości przypadków kontrola celno-skarbowa jest dla przedsiębiorstwa uciążliwa. Wiąże się m.in. z zaangażowaniem części pracowników, którzy w tym czasie nie mogą wykonywać normalnie swoich obowiązków. To obniża ich wydajność i utrudnia firmie bieżące funkcjonowanie.
Wykryte a ściągnięte szkody podatkowe
Nie zmienił się natomiast trend malejącej wartości wykrywanych wskutek postępowań sprawdzających uszczupleń podatkowych. Trwa on od 2017. W połowie poprzedniej dekady pracownicy Krajowej Administracji Skarbowej identyfikowali nieprawidłowości oscylujące wokół 20 mld zł.
W konsekwencji maleje wartość szkody przypadającej na jedno postępowanie. W ub. r. wyniosła ona 1,9 mln zł. W latach 2018-2020 mieściła się w przedziale 3-4 mln zł.
Jednak należy zaznaczyć, że kwota ustalonych uszczupleń podatkowych nie przekłada się całkowicie na wpływy do budżetu. Ich realna ściągalność jest niższa.
Przykładowo w 2021 było to 1,6 mld zł, czyli mniej niż 1/3 wartości wstępnie wykrytych nadużyć. Rok wcześniej – 1,3 mld zł przy ustaleniach oscylujących wokół 7 mld zł. Wynika to z faktu, że część środków jest blokowana do czasu wyjaśnienia sprawy, a tylko część wpłacana w ramach korekty deklaracji podatkowych.
Najpopularniejsze oszustwa podatkowe
Czego najczęściej dotyczą kontrole celno-skarbowe? Dwa główne powody to:
- ukrywanie rzeczywistych dochodów, co ma zmniejszyć obciążenia podatkowe,
- pobieranie nienależnych zwrotów podatków.
Jeden z procederów polega na tym, że przestępcy rejestrują spółki i wystawiają fikcyjne faktury. Na tej podstawie obniżają wartość należnego VAT-u albo uzyskują zwroty podatku.
