Aktualności

Losowe badane trzeźwości pracowników- legalne czy nie?

Losowe badane trzeźwości pracowników- legalne czy nie?

4 maja 2019 r. weszła w życie ustawa z dnia 21 lutego 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem stosowania ogólnego rozporządzenia o ochronie danych (DzU poz. 730), zwana powszechnie ustawą wdrażającą RODO. Zgodnie z powołanym aktem prawnym, przetwarzanie przez pracodawcę danych wrażliwych (do których zalicza się informacja o zawartości alkoholu we krwi) na podstawie zgody jest możliwe wyłącznie w przypadku, gdy następuje z inicjatywy pracownika. Czy w praktyce oznacza to zakaz przeprowadzania losowych kontroli trzeźwości pracowników? 

Wśród komentatorów zmian wyraźnie zarysowują się dwa odrębne stanowiska. Zgodnie z pierwszym z nich, z uwagi na ochronę danych osobowych, wyrywkowe, losowe kontrole trzeźwości pracowników uznać należy za nielegalne. Jako uzasadnienie wskazuje się, że na podstawie przepisu art. 9 ust. 1 oraz motywu 35 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (RODO), informacja o zawartości alkoholu w organizmie jest daną szczególnej kategorii, przetwarzanie której możliwe jest jedynie w konkretnych okolicznościach. Jedną z podstaw przetwarzania danych zakwalifikowanych do tej szczególnej kategorii jest wyraźna zgoda, która w realiach prawno-pracowniczych, może zostać udzielona wyłącznie z inicjatywy pracownika. W konsekwencji, losowe badanie trzeźwości pracownika co do zasady uznać należy za nielegalne.

W analizowanej kwestii pojawiają się jednak głosy odmienne, które jako źródło przeprowadzania takiego rodzaju badań przez pracodawcę wskazują nie zgodę pracownika, lecz ogólną i nadrzędną zasadę prawa pracy, nakazującą pracodawcy w sposób bezwzględny zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Zatem uprawnienie pracodawcy do dokonywania prewencyjnych kontroli trzeźwości wynika z obowiązku ochrony najwyższego dobra człowieka, jakim jest jego życie i zdrowie, które z oczywistych względów w tym przypadku należy przedkładać ponad godność pracownika. Tym bardziej zasadne wydaje się przeprowadzanie losowej kontroli trzeźwości pracowników z powołaniem na przepisy ogólne dotyczące odpowiedzialności pracodawcy za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy, w którym przeprowadzanie tego typu badań uzasadnione jest dodatkowo rodzajem pracy świadczonej przez pracowników czy też specyficznymi cechami samego zakładu pracy. Mowa tu przede wszystkim o zakładach produkcyjnych, firmach przewozowych, pracy przy obsłudze maszyn czy pracy na wysokości oraz w przypadku, w którym pracodawca ma za sobą przypadki występowania wypadków przy pracy z udziałem pracowników znajdujących się pod wpływem alkoholu. W takiej sytuacji, nie można odmówić pracodawcy prawa do przeprowadzania wyrywkowej kontroli pracowników. Zaznaczyć należy w tym miejscu, że możliwość i szczegółowe zasady przeprowadzania takiej kontroli, pracodawca powinien zawrzeć w regulaminie pracy.

Wejście w życie ustawy wdrażającej RODO i pojawiające się w związku z tym komentarze poddały w wątpliwość kwestię legalności przeprowadzania losowych kontroli trzeźwości pracowników przez pracodawcę. Jakkolwiek literalna wykładnia przepisów może w istocie prowadzić do takich wniosków, to nie należy zapominać, że pomiędzy ochroną danych osobowych a ochroną innych dóbr prawnie chronionych, takich jak zdrowie i życie pracowników, należy zachować balans. Z tego też względu, nie należy a priori wykluczać możliwości losowego weryfikowania trzeźwości pracowników z powołaniem na absolutnie podstawowy obowiązek każdego pracodawcy, jakim jest zapewnienie pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, w szczególności tam, gdzie uzasadnione jest to rodzajem pracy lub specyfiką zakładu pracy.



Alicja Myśluk-Landowska

Prawnik

Alicja Myśluk-Landowska

Radca prawny, Senior Counsel

Alicja Myśluk-Landowska

Kontakt:

ul. Rondo ONZ 1
00-124 Warszawa