Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 24 października 2019 r. wydanym w sprawie o sygn. akt: I ACa 651/18 rozstrzygnął, czy synopsis utworu audiowizualnego (serialu) stanowi utwór w rozumieniu przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r. (dalej: pr. aut.)
Przepis art. 1 pr. aut. stanowi, że przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). Art. 21 pr. aut. doprecyzowuje, iż ochroną objęty może być wyłącznie sposób wyrażenia; nie są objęte ochroną odkrycia, idee, procedury, metody i zasady działania oraz koncepcje matematyczne.
Na tle powyższych przepisów dochodzi do licznych sporów sądowych, w których przedmiotem postępowania jest określenie, czy efekt czyjejś działalności stanowi utwór objęty ochroną prawno-autorską. Powyższe okoliczności stanowią przedmiot oceny sądu, który zazwyczaj opiera się na opinii biegłych sądowych z dziedziny odpowiedniej dla przedmiotu sporu. Kryterium decydującym jest, czy dane dzieło ma charakter twórczy i indywidualny, przy czym ocenie podlega sposób wyrażenia.
Szczególnie problematycznym zagadnieniem jest prawno-autorska ochrona pomysłu. Co do zasady, pomysł nie stanowi utworu i podlega wyłączeniu na zasadzie art. 21 pr. aut., pomimo faktu, iż jest on elementem twórczej i indywidualnej pracy jego autora, stanowiącym punkt wyjścia do stworzenia utworu. Niestety, w przypadku nieuprawnionego wykorzystania cudzego pomysłu, jego autorowi nie przysługują roszczenia prawno-autorskie.
Jednakże, w praktyce duże trudności wywołuje ustalenie, czy dane dzieło stanowi utwór, czy też innego rodzaju efekt twórczej pracy, w tym np. pomysł. Orzecznictwo w tym zakresie jest bardzo kazuistyczne.
W przywołanym powyżej wyroku Sąd Apelacyjny w Warszawie wyjaśnił na czym polega synopsis utworu audiowizualnego wskazując, że „istota synopsis – zestalonego pomysłu serialu – sprowadza się do stworzenia zasadniczych, autorskich i oryginalnych wątków serialu, które stanowią bazowy „pomysł” serialu, który następnie wypełniany jest treścią w ramach dalszych elementów biblii: charakterystyką postaci, story line, a finalną postać przybiera w konkretnych odcinkach scenariusza, które mnożą wątki i sytuacje, ale na bazie zasadniczych danych bazowych, zawartych wyjściowo w synopsis (pomyśle) serialu i pozostałych elementach biblii serialu, stworzyć całość utworu (scenariusza)”.
Dokonując rozróżnienia pomiędzy scenariuszem a synopsis stwierdzono, że „scenariusz serialu w swym pełnym spektrum obejmuje zarówno: synopsis, story line, charakterystykę postaci, jak i poszczególne odcinki serialu”.
Sąd Apelacyjny w Warszawie słusznie uznał, że „synopsis, rozumiany jako ustalony pomysł wraz z opisem zasadniczych podmiotów (bohaterów), wątków, wydarzeń, miejsc – może być utworem, jeżeli ma postać twórczą autora i oryginalną”.
Tym samym nie tylko twórca scenariusza, ale także twórca (autor) synopsis może korzystać z ochrony prawno-autorskiej, oczywiście zakładając, że synopsis spełnia w/w kryteria, co podlega ocenie w odniesieniu do konkretnych okoliczności stanu faktycznego sprawy.
