1 stycznia 2020 roku weszły w życie zmiany w ustawie o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (poprzednia nazwa ustawy: ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych). Celem nowelizacji jest walka z tzw. zatorami płatniczymi, a więc nieterminowym regulowaniem płatności przez kontrahentów, w szczególności dużych przedsiębiorców. Jak zmienia się sposób dochodzenia roszczeń w transakcjach handlowych?
- wyższe koszty rekompensaty za dochodzenie roszczeń
Prawodawca zrezygnował z jednolitej stawki rekompensaty za dochodzenie roszczeń (równowartość 40 euro) na rzecz trzystopniowej rekompensaty, uzależnionej od wysokości dochodzonej kwoty:
- równowartość 40 euro gdy wartość świadczenia pieniężnego nie przekracza 5 000 zł,
- równowartość 70 euro gdy wartość świadczenia pieniężnego jest wyższa niż 5 000 zł ale niższa niż 50 000 zł,
- równowartość 100 euro, gdy wartość świadczenia pieniężnego jest równa lub wyższa od 50 000 zł.
Powyższa zmiana ma zbliżyć koszty ryczałtowej rekompensaty z rzeczywistymi kosztami dochodzenia należności, które rosną wraz z kwotą roszczenia oraz zmotywować przedsiębiorców do dokonywania terminowych płatności za swoje zobowiązania.
Dochodzenie rekompensaty nie wymaga wykazania przez wierzyciela poniesienia kosztów odzyskiwania należności.
Jeżeli jednak przedsiębiorca poniósł takie koszty w kwocie wyższej niż rekompensata, ma prawo dochodzić zapłaty również tej nadwyżki, przedstawiając dowody na ich uzasadnione poniesienie.
Rekompensatę przelicza się na złotówki przy zastosowani średniego kursu euro ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym roszczenie stało się wymagalne.
- niezbywalność kosztów rekompensaty
Nowelizacja ustawy znosi zbywalność roszczeń o rekompensatę za dochodzenie roszczeń.
Rozwiązanie to ma zapobiegać zjawisku sprzedaży skumulowanych roszczeń przeciwko dłużnikom (często drobnych roszczeń okresowych) podmiotom zajmującym się ich profesjonalnym dochodzeniem, które często są równe lub niższe niż suma zryczałtowanych kosztów dochodzenia roszczeń.
- wyższe odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych
Wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych wzrosła z 9,5 % do 11,5 % w skali roku. Do tej pory odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych obliczało się przez zsumowanie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego (obecnie 1,5%) i 8 punktów procentowych. Po nowelizacji, odsetki te będą równe sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i aż 10 punktów procentowych.
Ustawodawca wskazuje, że podwyższenie stopy odsetek ma zniechęcać przedsiębiorców do kredytowania swojej działalności poprzez odraczanie płatności zobowiązań. Ponieważ odsetki w dotychczasowej wysokości były niższe niż średni koszt uzyskania kredytu obrotowego, silniejszy przedsiębiorcy zadłużali się u swoich kontrahentów, co powodowało zatory płatnicze.
Odsetki we wskazanej wysokości przysługują przedsiębiorcy w transakcjach handlowych, który spełnił swoje świadczenie i nie otrzymał zapłaty we wskazanym terminie - o ile strony nie zastrzegły na tą okoliczność wyższych odsetek (maksymalnie 14%).
Powyższa zmiana nie dotyczy podmiotów publicznych będących podmiotami leczniczymi, które zobowiązane będą do zapłaty odsetek w dotychczasowej wysokości tj. 9,5%.
- uprawnienia wierzyciela w przypadku rażąco nieuczciwego terminu zapłaty
Co do zasady termin zapłaty określony w umowie nie powinien przekraczać 60 dni. Dłuższy termin jest możliwy w przypadku umów zawieranych pomiędzy dużymi przedsiębiorcami, jeżeli nie jest on rażąco nieuczciwy wobec wierzyciela. Ciężar wykazania, że zastrzeżony termin zapłaty nie jest rażąco nieuczciwy obciąża dłużnika. W przypadku uznania terminu za rażąco nieuczciwy, wierzyciel ma prawo domagać się m.in. odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych od 61 dnia po dostarczeniu faktury/rachunku potwierdzającego dostawę towaru lub spełnienie usługi.
Nowelizacja wprowadziła wydłużony termin na dochodzenie powyższych roszczeń - wierzyciel ma prawo żądać ustalenia, że termin zapłaty był rażąco nieuczciwy w ciągu 3 lat od dnia w którym nastąpiła (lub zgodnie z ustawą powinna nastąpić) zapłata.
Co więcej, nie można się zrzec roszczenia o ustalenie, że termin zapłaty wskazany w umowie jest rażąco nieuczciwy wobec wierzyciela.
- zabezpieczenie roszczeń
Od 1 stycznia 2020 roku łatwiej będzie uzyskać zabezpieczenie roszczeń w przypadku dochodzenia należności zapłaty z tytułu transakcji handlowych w wysokości nie więcej niż 75 000 zł. O zmianach w tym zakresie pisaliśmy w dniu 23 października 2019 roku (https://www.dudkowiak.pl/blog/dobra-wiadomo%C5%9B%C4%87-dla-przedsi%C4%99biorc%C3%B3w.-od-2020-roku-%C5%82atwiej-b%C4%99dzie-dochodzi%C4%87-zap%C5%82aty-od-nierzetelnych-kontrahent%C3%B3w.html).
Od kiedy obowiązują powyższe zmiany?
Nowe przepisy mają zastosowanie do transakcji handlowych zawartych po 31 grudnia 2019 roku.
Odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych w zwiększonej wysokości tj. 11,5% należą się od roszczeń wymagalnych po dniu 1 stycznia 2020 roku.
- za dochodzenie roszczeń wymagalna po dniu 1 stycznia 2020 roku przysługuje wierzycielom już w nowej wysokości (równowartość 40, 70 lub 100 euro).
Do postępowań zabezpieczających wszczętych przed dniem 1 stycznia 2020 r., w przypadku których przed tym dniem nie wydano postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia nie będą miały zastosowania nowe przepisy dotyczące udzielania zabezpieczenia.
