Fundacja rodzinna – ogólne założenia
Fundacja rodzinna ma być w założeniu podmiotem odpowiedzialnym za zarządzanie majątkiem firmy rodzinnej i stanowiącym zabezpieczenie majątkowe grupy osób wskazanej przez fundatora - w praktyce najczęściej rodziny, umożliwiającym efektywne przeprowadzenie procesu sukcesji rodzinnej działalności biznesowej.
Fundacja rodzinna będzie musiała posiadać siedzibę na terytorium RP i będzie posiadać osobowość prawną. Dla utworzenia fundacji konieczne będzie sporządzenie przez notariusza aktu założycielskiego albo testamentu, obejmującego oświadczenie o utworzeniu fundacji rodzinnej. Fundację rodzinną będą mogły zakładać jedynie osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych lub kilka takich osób, które wspólnie będą posiadać status fundatora.
Fundacja rodzinna będzie wpisywana do rejestru fundacji rodzinnych.
Fundacja rodzinna a prawo spadkowe
Projekt ustawy o fundacji rodzinnej nowelizuje również przepisy prawa spadkowego dotyczące zachowku (tj. uprawnienia bliskich krewnych spadkodawcy do żądania zapłaty określonej kwoty od osób, które nabyły prawa do spadku).
Fundacja rodzinna będzie posiadała zdolność do dziedziczenia i będzie mogła być spadkobiercą.
Fundator zobowiązany będzie do wyposażenia fundacji w aktywa, których wartość nie powinna być niższa niż 100 000 zł.
Mienie przekazane lub darowane przez spadkodawcę fundacji rodzinnej będzie zaliczane do podstawy obliczenia zachowku.
Darowizny przekazane fundacji rodzinnej więcej niż 10 lat przed otwarciem spadku nie będą brane pod uwagę przy obliczaniu zachowku (nie zwiększą podstawy obliczenia zachowku). Fundacja rodzinna, która otrzyma od fundatora darowizny, będzie jednym z obowiązanych do spełnienia roszczeń uprawnionych do zachowku po fundatorze.
Kolejne planowane zmiany dotyczą wprowadzenia możliwości zrzeczenia się zachowku, rozłożenia go na raty, odroczenia terminu płatności, czy obniżenia jego wysokości. Zmiany te mają pozwolić fundacji rodzinnej na spełnienie roszczeń o zachowek bez konieczności upłynniania przedsiębiorstwa fundacji rodzinnej.
Ponadto, świadczenia otrzymane od fundacji rodzinnej przez uprawnionego do zachowku obniży wartość zachowku.
W projekcie przewidziano także możliwość zrzeczenia się prawa do zachowku przez uprawnionych. Dzięki takiemu rozwiązaniu, przyszły spadkodawca (fundator fundacji rodzinnej) będzie mógł jeszcze za życia zawrzeć z najbliższą rodziną (dziećmi, małżonkiem czy rodzicami) umowy o zrzeczeniu się zachowku, przez co fundacja rodzinna nie będzie narażona na roszczenia o zachowek, które mogłyby negatywnie wpłynąć na płynność i integralność majątku fundacji. Ponadto, zrzeczenie się prawa do zachowku przez jednego z członków najbliższej rodziny przyszłego spadkodawcy nie spowoduje proporcjonalnego zwiększania się zachowków pozostałych uprawnionych.
Fundacja rodzinna będzie mogła odpowiadać za zobowiązania, w tym alimentacyjne, fundatora powstałe przed ustanowieniem fundacji rodzinnej (odpowiedzialność solidarna) a za zobowiązania alimentacyjne powstałe także po ustanowieniu fundacji rodzinnej, jeśli egzekucja z jego majątku będzie bezskuteczna (subsydiarna odpowiedzialność). Według ustawodawcy, zabezpieczenie finansowe osób, wobec których fundator ma obowiązki alimentacyjne powinno następować w pierwszej kolejności.
Podsumowanie
Projekt ustawy został aktualnie przekazany do Senatu, więc nawet w I kwartale tego roku można spodziewać się jego wejścia w życie. Fundacja rodzinna ma w założeniu pozwolić firmie trwać i uniknąć sporów między spadkobiercami.
Dotychczas w polskim prawie nie było takiego rozwiązania.
