Od 29 września 2023 roku Małe Instytucje Płatnicze co do zasady mają obowiązek dokonywać transferu środków pieniężnych otrzymanych od płatnika na rachunek płatniczy odbiorcy w drodze polecenia przelewu wyłącznie za pośrednictwem rachunku płatniczego utworzonego do dokonywania takich transferów. Przepis jest napisany skomplikowanym językiem, zatem postaramy się wyjaśnić praktyczny sens nowej regulacji.
O jaki rachunek chodzi polskiemu legislatorowi?
Artykuł 117ha ustawy o usługach płatniczych nakłada na Małe Instytucje Płatnicze obowiązek wykorzystywania dedykowanego rachunku płatniczego do realizacji transferu środków, które są wykonywane przez MIP w celu realizacji usług polecenia przelewu zleconego MIP przez użytkowników korzystających z jej usług. Jednakże należy sobie w tym momencie zadać pytanie, czy MIP ma obowiązek posiadać taki rachunek bankowy tylko dla poleceń przelewów zleconych przez użytkowników? Czy może mogą znajdować się tam inne środki? Te kwestię należy dobrze przeanalizować, gdyż ustawodawca kreując przepis nie był wystarczająco precyzyjny.
Zatem, należy przyjąć, że taki rachunek może służyć także składaniu na nim środków przyjętych od użytkowników. Celem takiego rachunku jest wyłącznie obsługa środków zdeponowanych przez użytkowników, z których następnie będą realizowane transakcje płatnicze w ramach wykonywania usługi polecenia przelewu i nie tylko.
Czy MIP jest ograniczony tylko do poleceń przelewu?
Ponadto, kolejną wątpliwością, która rodzi się na gruncie nieprecyzyjnego sformułowania przepisu jest kwestia, czy taki rachunek może służyć realizacji przez MIP transferów w celu wykonywania innych usług zleconych przez użytkowników MIP niż usługi polecenia przelewu, jak chociażby np. transakcje kartą czy polecenia zapłaty, co wynika z brzmienia art. 3 ust. 1 pkt 2 lit b ustawy o usługach płatniczych. Odpowiedź jest następująca. Oczywiście MIP może dokonywać również transakcji zleconych przez użytkowników w ramach polecenia zapłaty czy transakcji kartą, które będą realizowane z rachunku dedykowanego dla obsługi środków użytkowników.
Praktyczne zastosowanie.
Ze względu na spore niejasności warto omówić praktyczne zastosowanie przepisu. W praktyce MIP jest zobowiązany posiadać standardowy rachunek rozliczeniowy w banku, który nie będzie w wykorzystywany w żadnym innym celu niż zarządzenie środkami użytkowników, a w szczególności realizacji poleceń przelewu, transakcji kartą czy poleceń zapłaty zleconych przez użytkowników. Należy zadbać, żeby na taki rachunek nie trafiały środki posiadane przez MIP z innego tytułu niż świadczenie usług płatniczych. MIP chcąc zarządzać własnymi środkami musi prowadzić do tego oddzielny rachunek bankowy, gdyż nie może mieszać środków własnych ze środkami klientów.
Ukryty cel nowego przepisu.
Jednakże należy sobie w tym momencie zadać następujące pytanie. Dlaczego ustawodawca w takim razie wprowadził taki przepis? W Sejmowym uzasadnieniu do nowelizacji ustawy wskazano, że takie rozwiązanie „ma na celu zabezpieczenie środków powierzanych MIP przez użytkowników, przez ich oddzielenie od środków przedsiębiorcy posiadanych z innego tytułu i ryzyka związanego z inną działalnością przedsiębiorcy, przez ograniczenie ryzyka prania pieniędzy i zapewnienie odpowiedniego poziomu kontroli nadzorczej wykonywanej przez KNF w tym zakresie”.
Odzwierciedlenie powyższego uzasadnienia znajdujemy w drugiej części przepisu, która mówi o tym, że w przypadku wszczęcia postępowania egzekucyjnego przeciwko MIP środki pieniężne znajdujące się na rachunku płatniczym do zarządzania środkami użytkowników są wolne od zajęcia, chyba że postępowanie egzekucyjne dotyczy roszczeń użytkowników wobec MIP z tytuły niewykonania lub nienależytego wykonania usług płatniczych za pośrednictwem tego rachunku.
Zatem motywacją ustawodawcy było rozwiązanie polegające na ochronie środków użytkowników na wypadek ewentualnych egzekucji z majątku MIP.
Czy jest to coś nowego czy już może było w przepisach?
Biorąc pod uwagę, że dla MIPów znajdują zastosowanie również przepisy dotyczące Krajowych Instytucji Płatniczych (art. 78 ust. 1 i art. 80 ust. 1 i 3) określające kwestie niełączenia środków własnych i środków użytkowników oraz egzekucji środków użytkowników, to można stwierdzić, że nowa regulacja ma po prostu na celu wyszczególnienie tychże kwestii w ramach działalności prowadzonej MIP, gdyż wcześniej w ustawie nie było przepisu odnoszącego się wyłączenie do MIP.
Czas na podsumowanie.
MIP chcąc rozpocząć działalność w zakresie usług płatniczych musi pamiętać o ustawowym wymogu podjęcia się jej w ciągu 12 miesięcy od dnia wpisu do rejestru, gdyż w przeciwnym razie może zostać wykreślony z rejestru. Rozpoczęcie działalności w zakresie usług płatniczych jest jednoznaczne z obsługą klientów, do której ustawodawca wymaga nowymi przepisami prowadzenia oddzielnego rachunku bankowego.
Podsumowując, MIP jest obowiązany posiadać oddzielny rachunek bankowy do zarządzania wyłącznie środkami klientów. Z takiego rachunku MIP musi korzystać w przypadku:
- zlecenia przez użytkownika polecenia przelewu;
- zlecenie przez użytkownika polecenia zapłaty;
- zlecenia przez użytkownika transakcji kartą płatniczą.
