Umowy franczyzowe w Polsce
Umowa franczyzy jest tzw. umową nienazwaną, której podstawowe cechy i założenia ukształtowała praktyka gospodarcza a nie przepisy Kodeksu cywilnego; jej celem jest uregulowanie współpracy pomiędzy dawcą franczyzy (franczyzodawcą), a jej biorcą (franczyzobiorcą). Najważniejsze cechy franczyzy są następujące:
- franczyzodawca udziela franczyzobiorcy zezwolenia na korzystanie z jego nazwy, firmy, godła, symboli, znaków towarowych, patentów, know-how, koncepcji i techniki prowadzenia działalności gospodarczej, z zobowiązaniem do udzielenia pomocy
- franczyzobiorca zobowiązuję się do prowadzenia własnej działalności zgodnie ze wskazówkami organizatora sieci i do zapłaty wynagrodzenia.
W ciągu ostatnich kilkunastu lat franczyza stała się bardzo popularnym sposobem nawiązywania współpracy gospodarczej: według danych podawanych przez Związek Przedsiębiorców i Pracodawców, w Polsce funkcjonuje około 1300 sieci, w ramach których działa około 80 tysięcy franczyzobiorców.
Krytyka modelu franczyzowego w Polsce
Pomimo swojej popularności, system umów franczyzowych i brak jakichkolwiek regulacji zasad współpracy w ramach franczyzy, był krytykowany zarówno przez prawników, jak i samych uczestników rynku. Często zwraca się uwagę na nadmierną nierównowagę stron w ramach umowy franczyzy i liczne trudności w ich funkcjonowaniu w praktyce. Do najczęstszych problemów należą:
- nadmierna słabość pozycji franczyzobiorcy w stosunku do franczyzodawcy, przejawiająca się choćby w niemożliwości negocjowania poszczególnych postanowień umowy franczyzy – są one z góry narzucane na zasadzie tzw. adhezyjności (przystąpienia),
- brak przedstawienia franczyzobiorcy rzetelnych informacji o ryzykach i konsekwencjach zawarcia umowy,
- narzucanie nierynkowych cen towarów lub kanałów odbioru towaru,
- ukryte opłaty,
- brak elastycznych możliwości wyjścia z umowy franczyzy w przypadku nierentowności,
- brak korelacji pomiędzy wysokością opłat franczyzowych a zyskiem franczyzobiorcy.
Wszystko to powoduje, że od wielu lat wybrzmiewają postulaty uregulowania podstawowych cech i założeń umów franczyzy w przepisach prawa, choć padają tez głosy, że jakakolwiek kodyfikacja ograniczy elastyczność rynku umów franczyzowych, która jest ich główną cechą, przesądzającą o atrakcyjności.
Podstawowe założenia projektu.
Jak wskazuje Ministerstwo Sprawiedliwości, podstawowe założenia projektu są następujące:
- uregulowanie istotnych elementów umowy oraz jej formy (forma dokumentowa) w Kodeksie cywilnym,
- franczyzodawca ma mieć obowiązek przedstawienia franczyzobiorcy dokumentu informacyjnego zawierającego informację o wzajemnych zobowiązaniach stron, o sposobie wykonywania działalności gospodarczej przez franczyzobiorcę w oparciu o umowę franczyzy, o koniecznych do poniesienia w związku z wykonywaną umową kosztach i prognozowanych przychodach franczyzobiorcy z działalności franczyzowej, wzorzec umowy franczyzy oraz inne elementy wraz z określeniem skutków niezgodności dokumentu informacyjnego z umową,
- uregulowanie przesłanek wypowiedzenia umowy przez franczyzobiorcę i franczyzodawcę,
- wprowadzenie ograniczeń w zakresie nakładania kar umownych, zakazu konkurencji oraz ustanawiania nadmiernych zabezpieczeń.
Jak wynika z informacji dostępnych na stronie rządowej, projekt ustawy przewiduje również zmiany w zakresie stawy – Prawo własności przemysłowej, ale na razie nie ma na ten temat innych danych.
O postępach w pracach nad tą ważną regulacją będziemy Państwa informować regularnie. Planowana data przyjęcia to III kwartał 2023 roku.
Nasi specjaliści z zakresu prawa własności przemysłowej od lat uczestniczą w konstruowaniu i negocjacjach umów franczyzowych dla szeregu branż.
