Kodeks cywilny w przepisie art. 3051 stanowi, że nieruchomość może być obciążona na rzecz przedsiębiorcy przesyłowego prawem uprawniającym go do korzystania w oznaczonym zakresie z tej nieruchomości (nieruchomości obciążonej) zgodnie z przeznaczeniem urządzeń przesyłowych, które mają być wybudowane.
Jeżeli jednak właściciel nieruchomości odmawia zgody na zawarcie umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń przesyłowych, to przedsiębiorca przesyłowy może żądać ustanowienia owej służebności przez Sąd za odpowiednim wynagrodzeniem, które należy się właścicielowi nieruchomości obciążone, zgodnie z art. 3052 k.c.
W kontekście ustalania wysokości wspomnianego wynagrodzenia Sąd Najwyższy w dniu 5 grudnia 2019 r. wydał postanowienie, w którym w pierwszej kolejności przypomniał, że wynagrodzenie powinno być ustalane „każdorazowo indywidualnie i dostosowane do okoliczności, w tym zakresu, charakteru i trwałości obciążenia, jego uciążliwości, wpływu na ograniczenie korzystania z nieruchomości przez właściciela, a także zmniejszenia jej wartości. Uwzględnić należy, czy urządzenia przesyłowe służą także zaspokojeniu potrzeb właściciela nieruchomości obciążonej” (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2012 r., II CSK 401/11, z dnia 27 lutego 2013 r., IV CSK 440/12, z dnia 8 lutego 2013 r., IV CSK 317/12, z dnia 20 września 2012 r., IV CSK 56/12, oraz z dnia 18 kwietnia 2012 r., V CSK 190/11)”.
Następnie, przechodząc do szczegółowych rozważań, Sąd Najwyższy stwierdził, że również uciążliwości związane z oddziaływaniem linii przesyłowej poza pasem eksploatacyjnym tej służebności, w tym w zakresie strefy kontrolowanej mogą być również objęte analizowanym wynagrodzeniem.
Jednakże, powyższe roszczenie jest zasadne wyłącznie wówczas, gdy pomiędzy zachodzi związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy obciążeniem nieruchomości służebnością przesyłu a wystąpieniem uciążliwości oraz z zastrzeżeniem, że przedmiotowe wynagrodzenie nie obejmuje uszczerbku, który w związku z ustanowieniem strefy kontrolowanej podlega wyrównaniu na podstawie przepisów art. 58 ust. 2 lub art. 63 ust. 3 w związku z art. 36 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Wobec powyższego, wszelkie roszczenia właścicieli nieruchomości obciążonych służebnością przesyłu kierowane przeciwko przedsiębiorcom przesyłowym wymagają skrupulatnej analizy przedprocesowej.
