Rozpoznając skargę kasacyjną, Sąd Najwyższy w wyroku z 17 czerwca 2021 roku (sygn. II CSKP 104/21) zajął stanowisko w jednym bardziej kontrowersyjnych sporów prawnych ostatnich lat, mianowicie, przesłanek skuteczności zawezwania do próby ugodowej jako sposobu na przerwanie biegu przedawnienia.
Zawezwanie do próby ugodowej jest jednym z bardziej popularnych sposobów na przerwanie biegu przedawnienia – czyli przerwania biegu terminu, po którym dochodzenia roszczenia może stać się niemożliwe z uwagi na zarzut przedawnienia podniesiony przez dłużnika. Postępowanie nim wywołane jest tańsze niż zwykłe postępowanie sądowe, szybsze i odformalizowane; z uwagi na te cechy często jest wszczynane przez wierzycieli wcale nie w celu rzeczywistego zawarcia ugody, tylko wyłącznie po to, aby właśnie doprowadzić do przerwania niekorzystnego biegu terminów.
W ostatnich czasach w orzecznictwie pojawił się nurt, który kwestionował skuteczność takiego sposobu na przerwanie biegu przedawnienia, z którego wynikało, że zawezwanie do próby ugodowej miało charakter czysto pozorny, że jedyną intencja wierzyciela nie było wcale bezpośrednie dochodzenie roszczenia w drodze ugody, a przerwanie biegu przedawnienia właśnie. Zaczęły zapadać wyroki, uwzględniające zarzut przedawnienia w takich sytuacjach. Na gruncie takich właśnie judykatów Sądów niższych instancji Sąd Najwyższy wydał omawiany wyrok. Choć treść uzasadnienia nie jest jeszcze znana, z komunikatu na stronie Sądu Najwyższego wynika, że przedsięwzięcie czynności „bezpośrednio w celu dochodzenia” roszczenia nie podlega indywidualnej kontroli zmierzającej do ustalenia, czy w danym przypadku celem wierzyciela było konkretnie dochodzenie roszczenia, czy realizacja innych planów lub interesów; skutek przerwania biegu przedawnienia, następuje z mocy prawa (ex lege), w następstwie dokonania określonej czynności procesowej, jaką jest złożenie prawidłowego pod względem formalnym wniosku. Choć jest to na razie orzeczenie Sądu Najwyższego wydane w konkretnej sprawie, może ono stanowić wskazówkę, w jakim kierunku zmierza wykładnia tego zagadnienia, zwłaszcza, że na rozpoznanie przez SN czeka pytanie prawne w tożsamej kwestii
