Z dniem 1 marca 2021 roku weszły w życie przepisy o dematerializacji akcji w związku z czym dokumentowa forma akcji przestała istnieć i została zastąpiona formą elektroniczną. Pisaliśmy o tym w naszych wcześniejszych artykułach:
https://www.dudkowiak.pl/blog/?tag=dematerializacja-akcji
Jedną ze zmian w ramach tej nowelizacji było przekazanie funkcji prowadzenia nowoutworzonych rejestrów akcjonariuszy do podmiotów uprawnionych do prowadzenia rejestrów akcjonariuszy, tj. banków i domów maklerskich. Jednak, jak pokazuje praktyka, większość z tych podmiotów okazała się nie przygotowana do zmian przepisów w odpowiedni sposób (brak jasnych procedur w zakresie prowadzenia rejestru, brak przygotowanych formularzy oświadczeń niezbędnych do dokonania wpisów w rejestrze), a wymogi stawiane zbywcom, nabywcom oraz samym spółkom akcyjnym przy dokonaniu sprzedaży akcji są tak surowe, że na chwilę obecną dokonanie traksakcji w stosunku do akcji jest bardzo utrudnione w przypadku gdy stroną lub stronami umowy są zagraniczne osoby prawne, co niewątpliwie wpłynie na sprawność systemu obrotu tymi papierami wartościowymi.
Zgodnie z art. 3284 § 4 Kodeksu Spólek Handlowych osoba żądająca wpisu jest obowiązana przedłożyć podmiotowi prowadzącemu rejestr akcjonariuszy dokumenty uzasadniające dokonanie wpisu. Z kolei § 5 tego artykułu stanowi, że podmiot prowadzący rejestr akcjonariuszy bada treść i formę dokumentów uzasadniających dokonanie wpisu. Podmiot ten nie ma jednak obowiązku badania zgodności z prawem oraz prawdziwości dokumentów uzasadniających dokonanie wpisu, w tym podpisów zbywcy akcji lub osób ustanawiających ograniczone prawo rzeczowe na akcji, chyba że poweźmie w tym względzie uzasadnione wątpliwości.
Z praktyki większości banków i domów maklerskich natomiast wynika, że te podmioty wolą stosować podwyższone standardy kontroli przy każdej transakcji zbycia akcji tak, jakby każda z nich wzbudzała uzasadnione wątpliwości. W wyniku tego podmioty prowadzące rejestr stosują wobec stron transakcji oraz spółki następujące wymogi:
- Zawarcie sprzedaży w jednej z trzech form:
- w formie pisemnej, ale podpisanej w obecności pracownika podmiotu prowadzącego rejestr akcjonariuszy,
- w formie pisemnej z podpisami poświadczonymi notarialnie, a w przypadku gdy umowa jest podpisywana przed notariuszem zagranicznym wymagana jest także legalizacja dokumentu i tłumaczenie przysięgłe na język polski,
- w formie elektronicznej, tj. umowa powinna być podpisana kwalifikowanymi podpisami elektronicznymi przez obydwie strony,
- W przypadku gdy nabywca lub zbywca jest zagraniczną osobą prawną lub jednostką nieposiadającą osobowości prawnej, ale mającą zdolność prawną należy przedstawić:
- oryginał odpisu z zagranicznego rejestru handlowego wraz z jego legalizacją lub apostille wraz z tłuamczeniem przysięgłym na język polski,
- dokument potwierdzający zasady reprezentacji w spółce, najczęściej to będzie kopia umowy spółki lub statutu, która powinna zostać poświadczona przez notariusza za zgodność i przetłumaczona przez tłumacza orzysięgłego na język polski,
- W przypadku podpisania umowy sprzedaży akcji przez pełnomocnika należy także złożyć oryginał pełnomocnictwa w formie pisemnej z podpisami, a jeśli takie pełnomocnictwo zostało udzielone za granicą, to musi ono być zalegalizowane oraz przetłumaczone na język polski przez tłumacza przysięgłego,
- Poza tym każda ze stron będzie musiała ujawnić swoich beneficjentów rzeczywistych, a także złożyć szereg innych oświadczeń na formularzach stosowanych przez podmiot prowadzący rejestr akcjonariuszy. Nie da się wymienić wszystkich tych oświadczeń, ponieważ wymagania każdego z banków lub domów maklerskich są różne, ale można wskazać, że te formularze, co do zasady, też muszą zostać podpisane w obecności notariusza, a jeśli tym notariuszem jest notariusz zagraniczny, to także zalegalizowane i przetłumaczone na język polski przez tłumacza przysięgłego.
Powyższe wymogi to tylko wierzchołek góry lodowej, gdyż każdy z poszczególnych podmiotów prowadzących rejestr akcjonariuszy posiada jeszcze mnóstwo wymagań, regulaminów, procedur lub etapów kontroli, których nie sposób sklasyfikować, ale z którymi spółkom jeszcze trzeba będzie się zmierzyć aby uzyskać wpis do rejestru akcjonariuszy.
Jak widać w porównaniu do stanu prawnego sprzed nowelizacji liczba dokumentów niezbędnych do sprzedaży akcji w spółkach niepublicznych znacząco wzrosła, zarówno jak i czas na przygotowanie się do realizacji takiej transakcji. Jeśli wcześniej do sprzedaży akcji imiennych wystarczyłoby podpisania umowy sprzedaży akcji w zwykłej formie pisemnej, to obecnie do skuteczności nabycia akcji w spółce wymagany jest wpis do rejestru akcjonariuszy, co z kolei powoduje przejście przez całą procedurą kontroli ze strony banku lub domu maklerskiego. Zatem wskazany w Kodeksie spółek handlowych tygodniowy termin na dokonanie wpisu do rejestru akcjonariuszy to tylko teoria niemająca nic wspólnego z rzeczywistością.
Zachęcamy przedsiębiorców polskich i zagranicznych do kontaktu z prawnikami naszej Kancelarii w kwestiach prowadzenia rejestru akcjonariuszy. Wszystkie zgłoszenia prosimy kierować na adres: info@dudkowiak.com
