Spółki i prawo korporacyjne: Umowa dowodowa w sporach między przedsiębiorcami

W dniu 7 listopada 2019 r. w ramach obszernej nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego wszedł w życie nowy przepis art. art. 458⁹ k.p.c., który ustanowił nieznaną wcześniej w polskim systemie prawnym instytucję umowy dowodowej.

Podkreślenia wymaga fakt, iż zawarcie umowy dowodowej jest dopuszczalne wyłącznie w postępowaniach gospodarczych, których katalog stanowi art. 458² k.p.c. W szczególności są to sprawy ze stosunków cywilnych między przedsiębiorcami w zakresie prowadzonej przez nich działalności gospodarczej, ze stosunku spółki oraz dotyczące roszczeń, o których mowa w art. 291-300 i art. 479-490 k.s.h., ale także z umów o roboty budowlane, czy z umów leasingu.

Przedmiotem umowy dowodowej jest wyłączenie na mocy zgodnej woli stron określonych dowodów w postępowaniu w sprawie z określonego stosunku prawnego powstałego na podstawie umowy.

Umowę dowodową zawiera się na piśmie pod rygorem nieważności albo ustnie przed sądem, zgodnie z 458⁹ § 2 k.p.c. Może być zatem zawarta jeszcze przed powstaniem sporu, w tym np. może być zawarta równolegle z główną umową lub nawet stanowić jej element, bądź też może być zawarta później, po powstaniu sporu, nawet po złożeniu pozwu, w trakcie postępowania sądowego. Umowa taka może być zawarta przez pełnomocnika strony, jeżeli jest to objęte zakresem upoważnienia.

Należy mieć na uwadze, iż w myśl art. 458² § 3 k.p.c. umowa dowodowa zawarta pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu jest nieważna.

Skutek zawarcia umowy dowodowej jest dla stron sporu doniosły, wszakże sąd nie będzie mógł przeprowadzić wyłączonych mocą umowy dowodów ani na wniosek którejkolwiek ze stron, ani też z urzędu. Wydawany przez sąd wyrok opierać się będzie na pozostałym materiale dowodowym, bowiem wyłączone dowody nie będą mogły być brane pod uwagę.

Z powyższych względów należy zachować szczególną ostrożność przy zawieraniu umów dowodowych lub umów handlowych, które w swej treści zawierają postanowienia składające się na umowę dowodową. W szczególności należy mieć na uwadze możliwą i niebezpieczną praktykę wprowadzania przez niektórych przedsiębiorców zapisów umowy dowodowej do ogólnych warunków umów.