Zmiany w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym przeciwko osobie prawnej
Jedna z proponowanych zmian zakłada wprowadzenie do KPC przepisu art. 818(1) w myśl, którego braki w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej dłużnikiem nie będą stanowić już podstawy do zawieszenia postępowania egzekucyjnego.
W aktualnym stanie prawnym, organ egzekucyjny zawiesza postępowanie egzekucyjne z urzędu jeżeli się okaże, że dłużnik nie ma zdolności procesowej ani przedstawiciela ustawowego (na zasadzie analogii przepis stosowany jest również do osób prawnych, po stronie których zachodzą braki w zakresie ich reprezentacji).
Dodatkowo zgodnie z obowiązującym stanem prawnym, na wniosek wierzyciela, a w wypadku gdy egzekucja została wszczęta z urzędu bez takiego wniosku, sąd ustanawia dla dłużnika niemającego zdolności procesowej kuratora na czas ustanowienia przedstawiciela ustawowego (przy czym sama procedura ustanowienia kuratora jest czasochłonna i wymaga między innymi ustalenia wysokości zaliczki na poczet jego wynagrodzenia, do której wpłaty zobowiązany jest wierzyciel).
Należy zwrócić uwagę, iż wielu dłużników w związku z dotychczasowym brzmieniem przepisów doprowadzało do paraliżu egzekucji poprzez składanie rezygnacji lub odwołanie członków zarządu w jej toku. Taka sytuacja choć nie jest tożsama z utratą zdolności sądowej bądź zdolności do czynności procesowych, to znacząco wpływała na możliwość dalszej egzekucji. Co więcej, gdy po czasochłonnej procedurze wyznaczenia kuratora, dłużnik często ponownie powoływał nowych członków organu, przez co odpadała podstawa do wyznaczenia kuratora i w razie potrzeby następnie znów ponawiał ich rezygnację, bez konsekwencji ponawiając ten mechanizm.
Proponowane rozwiązanie w nowym art. 818 (1) KPC ma na celu przeciwdziałanie takim nadużyciom oraz nieprawidłowościom ze strony dłużników, którzy przed rozpoczęciem postępowania egzekucyjnego lub w jego trakcie dokonują zmian w składzie organów, co tamuje bieg postępowania egzekucyjnego i możliwość szybkiego i skutecznego wyegzekwowania roszczeń.
Omawiany projekt zakłada, że braki w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej dłużnikiem nie będą stanowiły podstawy do zawieszenia postępowania egzekucyjnego, a także nie będą stanowić automatycznej podstawy do ustanowienia kuratora dla takiego podmiotu.
W przypadku stwierdzenia, że dalsze działanie dłużnika nie jest możliwe ze względu na braki w składzie jego organów (co często jest celowym i świadomym zabiegiem dłużnika), komornik ma informować o tej okoliczności właściwy sąd, przekazując mu jednocześnie akta sprawy. Sąd ustanowi w takim przypadku kuratora dla dłużnika wyłącznie, jeżeli jest to konieczne dla ochrony interesów dłużnika, a majątek dłużnika wystarcza na pokrycie kosztów z tym związanych. Oznacza to, że o ile zmiany wejdą w życie w proponowanym kształcie, koszty ustanowienia kuratora będą obciążać dłużnika, a zaliczkę na poczet wynagrodzenia kuratora będzie pokrywał sąd, a nie jak dotychczas – wierzyciel.
Ponadto, w sytuacji gdy doręczenie pisma kuratorowi, nastąpi przed upływem 2 tygodni od dnia uzyskania przez organ egzekucyjny informacji o uzupełnieniu braków w zakresie organów jednostki organizacyjnej będącej dłużnikiem, doręczenie to będzie skuteczne wobec dłużnika.
Ustawodawca w projekcie zawarł także postulat, aby w razie potrzeby ponownego ustanowienia kuratora w tej samej sprawie z powodu zaistnienia braków uniemożliwiających działanie dłużnika sąd na kuratora – w miarę możliwości – wyznaczył tę samą osobę co poprzednio.
Podsumowanie
Przedstawiony powyżej zakres projektowanej zmiany należy ocenić pozytywnie. Nie da się ukryć, iż zmiany te są wymierzone w nierzetelnych dłużników, którzy poprzez celowe zmiany w swoich organach i instrumentalne wykorzystanie przepisów uniemożliwiali prowadzenie egzekucji. Zmiana ta powinna ułatwić wierzycielom dochodzenie roszczeń w takich sytuacjach.
Projektodawca trafnie spostrzegł, że państwo jest zobowiązane do udzielenia wierzycielowi dysponującemu tytułem wykonawczym jak najdalej idącego wsparcia w celu umożliwienia mu realizacji praw tych tytułem stwierdzonych.
Omawiany projekt w dalszym ciągu pozostaje w fazie procedowania, a aktualnie poprawki do niego zgłosił Senat. Poprawki te nie dotyczą jednak omawianego przepisu.
Co istotne, jeżeli omawiany projekt wejdzie w życie, według przepisów intertemporalnych, art. 818(1) KPC będzie stosowany do spraw już wszczętych i dotychczas niezakończonych.
