W Sejmie trwają prace nad największą od kilku lat nowelizacją kodeksu postępowania cywilnego. Według autorów projektu przygotowanego przez Ministerstwo Sprawiedliwości, zmiany mają przede wszystkim przyczynić się do usprawnienia i przyspieszenia postępowań, ukrócenia tzw. pieniactwa procesowego i zapewnienia obiektywnego procesu. Krytycy zmian podkreślają, że zwiększą one formalizm procesowy, przez co przedsiębiorcom ciężej będzie uczestniczyć w postępowaniu bez profesjonalnego pełnomocnika, a ich wpływ na sprawność postępowań może być w rzeczywistości iluzoryczny.
Przedsiębiorcy powinny ze szczególną uwagą przyjrzeć się zmianom dotyczącym ponownego wprowadzenia odrębnego postępowania gospodarczego. Z założenia tryb ten będzie bardziej sformalizowany, co ma spowodować przyspieszenie rozpoznawania spraw. Zgodnie z aktualnym projektem kodeksu postępowania cywilnego, tryb gospodarczy będzie opierał się na następujących zasadach:
• tryb gospodarczy będzie stosowany z urzędu, chyba że strona postępowania nie będąca przedsiębiorcą albo będąca osobą fizyczną prowadzącą jednoosobową działalność gospodarczą wniesie o rozpoznanie sprawy w trybie zwykłym. Z uzasadnienia projektu wynika, że konstrukcja ta ma umożliwić małym przedsiębiorcom, którzy nie dysponują zapleczem prawnym, uniknięcie podstępowania o zwiększonym formalizmie.
• powód w pozwie (a pozwany w pierwszym piśmie procesowym) powinien zamieścić swój adres mailowy lub oświadczenie o nieposiadaniu adresu mailowego.
• strony procesu będą musiały sprawnie przedstawiać twierdzenia i dowody w sprawie. Powód w pozwie, a pozwany – w odpowiedzi na pozew. Ograniczona zostanie możliwość składania kolejnych pism procesowych.
• sąd i przewodniczący będą zobowiązani w taki sposób podejmować czynności w sprawie, by została ona rozstrzygnięta w terminie nie dłuższym niż 6 miesięcy od dnia wniesienia odpowiedzi na pozew (ewentualnie uzupełnienia jej braków).
• w celu przyspieszenia postępowania, wyłączone zostanie stosowanie niektórych instytucji procesowych np. możliwość wniesienia powództwa wzajemnego. Znacznie ograniczona zostanie możliwość podmiotowych i przedmiotowych zmian powództwa np. poprzez wystąpienie z nowym roszczeniem zamiast lub obok dotychczasowego.
• strony będą mogły zawrzeć tzw. umowę dowodową, na podstawie której wyłączą możliwość powoływania się w trakcie postępowania na określonej w niej dowody. Wyłączone na mocy umowy dowody nie zostaną dopuszczone przez sąd z urzędu.
• strona, która uchyla się od próby polubownego zakończenia sporu albo uczestniczy w niej w złej wierze, może zostać obciążona całością lub częścią kosztów procesu niezależnie od wyniku sprawy.
