W dniu 30 sierpnia 2019 r. polski parlament uchwalił ustawę o zmianie ustawy – Prawo upadłościowe oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 r. poz. 1802), której celem jest z jednej strony uproszczenie procedury ogłoszenia upadłości konsumenckiej, a z drugiej strony poszerzenie dostępu do tej instytucji prawnej.
Spośród wielu wprowadzonych powyższą nowelizacją zmian należy wyróżnić uchylenie w całości przepisu art. 4914 ustawy Prawo upadłościowe z dnia 28 lutego 2003 r., który ustanawiał przesłanki oddalenia przez sąd wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej.
Na podstawie powyższego przepisu, sąd mógł oddalić wniosek konsumenta o ogłoszenie jego upadłości, jeżeli m.in. dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.
W rezultacie, w toku postępowania sądy na gruncie dotychczasowych przepisów miały obowiązek szczegółowo badać wszelkie okoliczności faktyczne, które doprowadziły do powstania stanu niewypłacalności lub zwiększenia jego stopnia. Jeżeli sąd na podstawie przeprowadzonych dowodów, a w szczególności dokumentów i przesłuchania samego konsumenta – wnioskodawcy oraz ewentualnych świadków, doszedł do wniosku, iż konsument umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa doprowadził do sytuacji niewypłacalności (lub istotnego zwiększenia jej stopnia), to wniosek podlegał oddaleniu.
Natomiast, nowelizacja Prawa upadłościowego uchwalona dnia 30 sierpnia 2019 r. przewiduje uchylenie całego przepisu art. 4914, a w konsekwencji, sądy orzekające w przedmiocie upadłości konsumenckiej nie będą miały ani prawa, ani obowiązku uzależniać swego rozstrzygnięcia co do uwzględnienia lub oddalenia wniosku od stopnia zawinienia konsumenta w przyczynieniu się do stanu niewypłacalności.
W rezultacie, dostęp do upadłości konsumenckiej znacznie się powiększył, albowiem z dobrodziejstw tej instytucji będą mogły skorzystać nawet osoby, które umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa doprowadziły do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększyły jej stopień.
Powyższe zmiany nie oznaczają, iż sądy będą całkowicie zwolnione od badania winy konsumenta w powyższym zakresie. Wina ta nie będzie miała wpływu na samą dopuszczalność ogłoszenia upadłości, natomiast musi ona być brana pod uwagę przy ustaleniu planu spłaty wierzycieli, zgodnie z nowym brzmieniem przepisu art. 49115 Prawa upadłościowego. W przypadku ustalenia, że upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, plan spłaty wierzycieli nie może być ustalony na okres krótszy niż trzydzieści sześć miesięcy ani dłuższy niż osiemdziesiąt cztery miesiące.
Wyżej przedstawione zmiany w przepisach Prawa upadłościowego wchodzą w życie w dniu 24 marca 2020 r.
