Rodzaje nakazów zapłaty w Polsce
Polska procedura cywilna przewiduje dwa rodzaje nakazów zapłaty:
-
nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym,
-
nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym.
Obydwa nakazy są typem orzeczenia sądowego. Poza tym oraz tożsamością nazwy, różnią się od siebie znacząco.
Nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym
Nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym może być wydany przez sąd w praktycznie każdej sprawie, której przedmiotem jest wierzytelność pieniężna, i to nawet bez składania odrębnego wniosku w piśmie inicjującym postępowanie, czyli w pozwie. Sąd skieruje sprawę do rozpoznania w trybie zwykłym (tj. stwierdzając brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym), jeżeli:
-
roszczenie jest oczywiście bezzasadne;
-
twierdzenia co do faktów budzą wątpliwość;
-
zaspokojenie roszczenia zależy od świadczenia wzajemnego.
Jaka jest treść nakazu w postępowaniu upominawczym
Jeżeli nie zachodzi w ocenie sądu rozpoznającego sprawę któraś z powyższych okoliczności, sąd kieruje sprawę do rozpoznania w postępowaniu upominawczym i wydaje nakaz zapłaty, w którym nakazuje dłużnikowi zapłacić dochodzoną w pozwie należność wraz z zasądzonymi kosztami sądowymi w terminie 14 dni od jego doręczenia.
Zaskarżenie nakazu w postępowaniu upominawczym
Nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym jest następnie doręczony dłużnikowi, który - zgodnie z treścią nakazu - może w tym terminie albo zapłacić zasądzoną kwotę albo wnieść do sądu sprzeciw. Wniesienie sprzeciwu powoduje utratę mocy nakazu zapłaty, a sprawa toczy się w postępowaniu zwykłym, tak jakby nakaz zapłaty nie został nigdy wydany.
Uprawomocnienie się nakazu
Jeżeli jednak dłużnik nie złoży sprzeciwu lub złoży go nieskutecznie, wówczas nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym uprawomocni się, stając się - po nadaniu mu klauzuli wykonalności - tytułem wykonawczym. Tytuł wykonawczy jest podstawą prowadzenia postępowania egzekucyjnego przez komornika.
Nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym wydawany jest w ściśle określonych przypadkach oraz tylko na wniosek złożony w pozwie. Sąd uwzględni taki wniosek i wyda nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, jeżeli fakty uzasadniające dochodzone roszczenie są udowodnione dołączonymi do pozwu:
-
dokumentem urzędowym;
-
zaakceptowanym przez dłużnika rachunkiem;
-
wezwaniem dłużnika do zapłaty i pisemnym oświadczeniem dłużnika o uznaniu długu.
-
należycie wypełnionym wekslem lub czekiem, których prawdziwość i treść nie nasuwają wątpliwości; jeżeli dłużnikiem jest konsument, niezbędne jest przedstawienie wraz z pozwem umowy, z której wynika roszczenie zabezpieczone wekslem, wraz z deklaracją wekslową i załącznikami.
-
umową, dowodem spełnienia wzajemnego świadczenia niepieniężnego, dowodem doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, jeżeli powód dochodzi należności zapłaty świadczenia pieniężnego w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych, odsetek w transakcjach handlowych określonych w tej ustawie lub rekompensaty.
Dokumenty będące podstawą wydania nakazu w postępowaniu nakazowym
Uzyskanie powyższych dokumentów nie jest trudne w zwykłym obrocie gospodarczym. Zaakceptowany przez dłużnika rachunek to może być np. każdy występujący w obrocie dokument rozliczeniowy, najczęściej faktura. Zaakceptowanie przez dłużnika rachunku następuje zwykle poprzez podpisanie, parafowanie rachunku, faktury, przybicie na nich pieczątki, opatrzenie datą lub zamieszczeniem wzmianki „akceptuję rachunek/fakturę”. Ważne, aby akceptacja nastąpiła przez osobę mającą prawo do reprezentowania dłużnika, jak np. członek zarządu. Pisemnym oświadczeniem o uznaniu długu może być np. pismo dłużnika, w którym w związku z otrzymanym wezwaniem do zapłaty prosi o rozłożenie należności na raty. Dokument urzędowy jako podstawa uzyskania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym jest zdecydowanie rzadziej spotykany. Weksle i rzadziej spotykane czeki również pojawiają się w obrocie, podobnie jak umowy w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych, czyli takie, w których po obu stronach występują przedsiębiorcy.
Korzyści z nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym
Dlaczego uzyskanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym jest korzystne dla wierzyciela?
Niższa opłata
Po pierwsze, składając pozew z wnioskiem o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, powód (czyli osoba wnosząca powództwo) może uiścić jedynie ¼ opłaty od pozwu. Warto o tym pamiętać, gdyż opłata co do zasady wynosi 5 % wartości dochodzonego roszczenia (o opłatach i zasadach ich ponoszenia więcej tutaj (odnośnik do 3b).
Możliwość zabezpieczenia roszczenia
Po drugie, nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym ma zdecydowanie “mocniejszy” charakter od omawianego powyżej nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym. Stanowi on bowiem z chwilą wydania tzw. tytuł zabezpieczenia wykonalny bez nadawania mu klauzuli wykonalności, co oznacza możliwość zagwarantowania zapłaty jeszcze w trakcie trwania procesu (więcej o tytułach zabezpieczenia tutaj- odesłanie do rozdziału 8- Freezing orders).
Opłata od zaskarżenia przez dłużnika
Po trzecie wreszcie, co prawda pozwany może złożyć w terminie 14 dni od otrzymania nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym środek zaskarżenia, tzw. zarzuty od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, nie powoduje to jednak - inaczej niż ma to miejsce w przypadku nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym - unicestwienia tego orzeczenia ani nawet pozbawienia go wykonalności (choć dłużnik może wnioskować o zawieszenie wykonalności). Co więcej, wniesienie zarzutów równoznaczne jest z koniecznością uiszczenia przez pozwanego opłaty, wynoszącej ¾ opłaty od pozwu. Zarzuty powinny również zawierać szczegółowe i wyczerpujące przedstawienie przyczyn, dla których pozwany uważa, że nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym powinien utracić moc.
Wskutek wniesienia zarzutów od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, sprawa rozpoznawana jest pod kątem tego, czy wniesione zarzuty mogą zostać uwzględnione.
Jak widać zatem na podstawie powyższego opisu, procedura postępowania nakazowego jest dla wierzyciela znacznie bardziej korzystna i pozwala na szybsze uzyskanie zaspokojenia roszczenia aniżeli ma to miejsce w procesie rozpoznawanym na zasadach ogólnych.[tutaj odnośnik do części 3b, która z kolei będzie odsyłać do głównego LITIGATION]