Od samego początku rosyjskiej inwazji na Ukrainę Polska stała się jednym z głównych obszarów działania organizacji pozarządowych z całego świata. Położenie geograficzne oraz polityka migracyjna Polski wobec obywateli Ukrainy sprawiły, że ogromna liczba NGO zdecydowała się na założenie organizacji pozarządowych, najczęściej fundacji, w tym kraju. Jednym z problemów który spotkał te organizacje od razu po podjęciu decyzji o rozszerzeniu obszaru swojej działalności o Polskę, była legalizacja pracy managerów i specjalistów zagranicznych posiadających wiedzę i doświadczenie przy realizacji międzynarodowych projektów pomocowych finansowanych przez rządy państw obcych.
Obowiązek uzyskania zezwolenia na pracę
Ustawodawca polski formułując zakaz wykonywania pracy przez cudzoziemców na terytorium Polski posłużył się metodą enumeracji pozytywnej przy formułowaniu odpowiednich przepisów regulujących tę kwestię, tj. wskazał przypadki w których zezwolenie na pracę jest wymagane.
Zgodnie z art. 88 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, zezwolenie na pracę jest wymagane, jeżeli cudzoziemiec:
- wykonuje pracę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie umowy z podmiotem, którego siedziba lub miejsce zamieszkania albo oddział, zakład lub inna forma zorganizowanej działalności znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
- w związku z pełnieniem funkcji w zarządzie osoby prawnej wpisanej do rejestru przedsiębiorców lub będącej spółką kapitałową w organizacji albo w związku z prowadzeniem spraw spółki komandytowej lub komandytowo-akcyjnej jako komplementariusz, albo w związku z udzieleniem mu prokury przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres przekraczający łącznie 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy;
- wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres przekraczający 30 dni w roku kalendarzowym do oddziału lub zakładu podmiotu zagranicznego albo podmiotu powiązanego, w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, z pracodawcą zagranicznym;
- wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego, nieposiadającego oddziału, zakładu lub innej formy zorganizowanej działalności na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i jest delegowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu realizacji usługi o charakterze tymczasowym i okazjonalnym (usługa eksportowa);
- wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres przekraczający 30 dni w ciągu kolejnych 6 miesięcy w innym celu niż wskazany w pkt 2–4,
- ponadto, zezwolenie na pracę sezonową jest wymagane, jeżeli cudzoziemiec wykonuje na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej pracę sezonową, tj. mówiąc w skrócie, pracę w niektórych okresach roku i określonych obszarach działalności podlegających uwarunkowaniom sezonowym.
Jeżeli działalność cudzoziemca w całości spełnia kryteria opisane w jednym z powyższych przypadków, wówczas po stronie podmiotu powierzającego mu wykonywanie pracy powstaje obowiązek uzyskania zezwolenia na pracę zanim taki cudzoziemiec faktycznie rozpocznie pracę. Nie warto zapominać także o ogromnej liczbie przepisów, zawartych zarówno w ww. ustawie jak i innych aktach prawnych, w tym rozporządzeniach właściwych ministrów, które to przepisy wskazują przypadki w których powierzenie pracy jest możliwe i bez zezwolenia.
Realizacja międzynarodowych programów pomocowych - bez zezwolenia na pracę?
Jedno z takich wyłączeń z obowiązku uzyskania zezwolenia na pracę zawarte jest w § 1 pkt. 1 rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 kwietnia 2025 roku (poz. 588).
Zgodnie z tym przepisem powierzenie cudzoziemcowi wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę jest dopuszczalne w przypadku cudzoziemców:
- prowadzących szkolenia,
- biorących udział w stażach zawodowych,
- pełniących funkcję doradczą, nadzorczą lub
- wymagającą szczególnych kwalifikacji i umiejętności
w programach realizowanych w ramach działań Unii Europejskiej lub innych międzynarodowych programach pomocowych, także w oparciu o pożyczki zaciągnięte przez Rząd Rzeczypospolitej Polskiej.
Na pierwszy rzut oka z tego wyłączenia mogłaby skorzystać większość NGO, ściągających personel z zagranicy do Polski w celu realizacji projektów finansowanych przez rządy innych państw, celem których jest udzielenie pomocy Ukrainie i jej obywatelom. Z literalnego brzmienia tego przepisu przecież wynika, że takie projekty mają charakter międzynarodowy, ponieważ finansowane są przez rządy państw obcych na terytorium Polski i skierowane do Ukrainy i jej obywateli.
Natomiast autor omawianego rozporządzenia, Minister Pracy i Polityki Społecznej, stosuje w tym przypadku interpretację zawężającą, twierdząc, że programem międzynarodowym, w rozumieniu tego przepisu, jest program realizowany w ramach umów międzynarodowych, tj. umów podlegających prawu międzynarodowemu, zawartych z innymi państwami lub organizacjami międzynarodowymi, w tym np. Międzynarodowym Bankiem Odbudowy i Rozwoju czy Europejskim Bankiem Odbudowy i Rozwoju.
W ocenie autora niniejszego wpisu, taka interpretacja Ministra jest błędna, biorąc pod uwagę brzmienie i sposób sformułowania przepisu. Ponadto, nie uwzględnia ona obecną sytuację międzynarodową, kryzys imigracyjny oraz tradycyjnie mocno ograniczoną wydolność urzędów wojewódzkich, wydających zezwolenia na pracę. Niemniej jednak, w ślad za Ministrem, analogiczną interpretację stosują wobec cudzoziemców również konsulowie przy wydawaniu wiz pracowniczych za granicą, żądając przedstawienia zezwolenia na pracę od wnioskodawców. Zatem, nawet w sytuacji gdy specjalista zagraniczny przybywa do Polski na podstawie wizy innego typu lub w ruchu bezwizowym, legalność powierzenia pracy takiemu cudzoziemcowi bez zezwolenia na pracę może być kwestionowana przez inspekcje pracy lub organy Straży Granicznej.
Członkowie zarządu fundacji nieprowadzących działalność gospodarczą
Wracając jednak do sześciu przypadków kiedy zezwolenie na pracę jest wymagane, podanych powyżej, można, stosując wykładnię a contrario, wysnuć wniosek, że w sytuacjach nieobjętych dyspozycjami tych przepisów zezwolenie na pracę nie jest wymagane. Zasadność takiego wniosku była niejednokrotnie potwierdzana przez sądy polskie, a także w literaturze prawniczej.
W ten sposób można stwierdzić m.in., że fundacja z siedzibą w Polsce może powierzyć wykonywanie funkcji członka zarządu cudzoziemcowi na terytorium Polski pod warunkiem, że:
- fundacja nie jest wpisana do rejestru przedsiębiorców, tj. nie prowadzi działalności gospodarczej,
- członek zarządu został powołany i pełni swoje funkcje na podstawie uchwały lub decyzji właściwego organu fundacji, określonego w jej statucie,
- zadania tego członka zarządu fundacji nie wykraczają poza zakres funkcji związanych z prowadzeniem spraw fundacji i jej reprezentowania. Członek zarządu nie może w tym przypadku wykonywać dodatkowo np. funkcji dyrektora ds. finansowych lub kierownika ds. kadr,
- członka zarządu nie wiąże żadna umowa z fundacją przedmiotem której było by wykonywanie pracy, zlecenia, dzieła na rzecz fundacji,
- członek zarządu nie jest delegowany przez swojego pracodawcę zagranicznego na terytorium Polski.
Trzeba również pamiętać o tym, że jeżeli cudzoziemiec - członek zarządu polskiej fundacji chce się ubiegać w przyszłości o zezwolenie na pobyt czasowy w Polsce, to konieczne będzie ustalenie mu wynagrodzenia za pełnienie funkcji w zarządzie na podstawie uchwały lub decyzji właściwego organu fundacji i w sytuacji gdy statut fundacji nie zawiera zakazu wynagradzania członków zarządu za pełnione funkcje.
Nasi prawnicy specjalizujący się w polskim prawie imigracyjnym pomogą dopełnić wszelkich formalności związanych z legalizacją pracy cudzoziemców w Polsce.
Zapraszamy do kontaktu: info@dudkowiak.com
