W artykule z dnia 24 września 2021 roku (https://www.dudkowiak.pl/blog/prawo-pracy-implementacja-%E2%80%9Edyrektywy-o-ochronie-sygnalist%C3%B3w%E2%80%9D-oraz-nowy-standard-iso-dotycz%C4%85cy-whistleblowingu.html) przypominaliśmy, iż dnia 17 grudnia 2021 roku mija termin na implementację Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 roku w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (dalej: Dyrektywa 2019/1937). Ponownie podkreślamy, iż nowe prawo nakłada obowiązki m.in. na podmioty zatrudniające, docelowo te z poziomem zatrudnienia wynoszącym 50 i więcej pracowników, a także na podmioty z sektora finansowego niezależnie od liczby zatrudnionych.
W ostatnim czasie polski ustawodawca w końcu podjął kroki prowadzące do wdrożenia zapisów zawartych w Dyrektywie 2019/1937 do krajowego porządku prawnego. Poniżej przedstawiamy główne założenia projektu Ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa z dnia 14 października 2021 roku:
- określenie katalogu praw, których naruszenie może zostać zgłoszone oraz przyznanie pracodawcy możliwości rozszerzenia tego katalogu o regulacje wewnętrzne obowiązujące u danego pracodawcy;
- szeroka ochrona sygnalistów i zakaz podejmowania wobec nich działań odwetowych tak jak np. zakaz nierównego traktowania przejawiający się np. w wypowiedzeniu lub rozwiązaniu bez wypowiedzenia stosunku pracy czy obniżeniu wynagrodzenia za pracę, a także objęcie ochroną osób zatrudnionych na innej podstawie niż stosunek pracy oraz osób pomagających sygnaliście;
- prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę dla sygnalistów, wobec których druga strona stosunku prawnego w inny sposób niż wypowiedzenie lub rozwiązanie bez wypowiedzenia stosunku prawnego dopuściła się niekorzystnego traktowania z powodu dokonania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego;
- bezwzględna nieważność postanowień umów w zakresie, w jakim bezpośrednio lub pośrednio wyłączają lub ograniczają prawo do dokonania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego;
- obowiązek ustalenia regulaminu zgłoszeń wewnętrznych, określającego wewnętrzną procedurę zgłaszania naruszeń prawa i podejmowania działań następczych, zgodną z wymogami określonymi w ustawie, obejmujący pracodawców zatrudniających co najmniej 50 pracowników (termin realizacji tego obowiązku dla podmiotów działających w sektorze prywatnym zatrudniających od 50 do 249 pracowników ustalono na dzień 17 grudnia 2023 roku);
- możliwość dokonywania zgłoszeń zewnętrznych organowi publicznemu lub organowi centralnemu (w tej roli występował będzie Rzecznik Praw Obywatelskich) bez uprzedniego dokonania zgłoszenia wewnętrznego oraz określenie wytycznych i trybu postępowania w przypadku takowych zgłoszeń;
- zasady dokonywania publicznego ujawnienia naruszenia prawa.
Jednocześnie przypominamy, iż zagadnienia związane z w/w Dyrektywą, ochroną Sygnalistów, czy procedurą zgłaszania nieprawidłowości lub naruszenia prawa zostały omówione szerzej w artykule z dnia 20 maja 2021 roku (https://www.dudkowiak.pl/blog/prawo-pracy-podstawowe-elementy-polityki-compliance-w-miejscu-pracy.-cz%C4%99%C5%9B%C4%87-2-whistleblowing.html).
