W sejmie trwają prace nad projektem nowelizacji Kodeksu pracy, który poza uregulowaniem pracy zdalnej, ma wprowadzić także możliwość kontrolowania przez pracodawcę trzeźwości pracowników. Do tej pory pracodawca w przypadku jakichkolwiek podejrzeń w stosunku do pracownika musiał wzywać policję – teraz zyska uprawnienie do samodzielnego sprawdzenia czy pracownik jest pod wpływem alkoholu lub substancji odurzających.
Nowe przepisy mają przede wszystkim przyczynić się do zwiększenia bezpieczeństwa w zakładach pracy, zwłaszcza tam, gdzie pracownicy obsługują niebezpieczne maszyny. Do tej pory zdarzało się, że nawet w przypadku niepokojącego zachowania pracownika pracodawca nie mógł samodzielnie zweryfikować czy pracownik jest zdolny do wykonywania pracy. Konieczność wezwania Policji sprawiała, że cały proces się przedłużał, a praca nie była w tym czasie wykonywana, na czym tracił głównie pracodawca. Nowelizacja ma więc usprawnić działanie w tego rodzaju sytuacjach.
Kontrola bez badań laboratoryjnych
Projekt nowelizacji zakłada, że pracodawca będzie mógł kontrolować pracownika przez przystąpieniem do pracy i w trakcie, ale tylko za pomocą metod nie wymagających badań laboratoryjnych. W praktyce będzie to oznaczało możliwość użycia specjalnych urządzeń wyposażonych w odpowiednie certyfikaty - na przykład alkomatów lub testów paskowych na obecność narkotyków. W przypadku gdy pracownik odmówi badania za pomocą takiego urządzenia i zażyczy sobie przeprowadzenia badań krwi – w dalszym ciągu konieczne będzie wezwanie w tym celu Policji.
Konsekwencje dla pracowników
Kontrolowany pracownik, w przypadku stwierdzenia jego nietrzeźwości lub obecności innych substancji odurzających nie zostanie dopuszczony do pracy przez pracodawcę. Stanie się to bez względu na to czy urządzenie wykaże stan wskazujący jedynie na użycie alkoholu (od 0,2 do 0,5 promila) czy też stan nietrzeźwości (powyżej 0,5 promila). Za okres niedopuszczenia do pracy pracownik nie otrzyma wynagrodzenia.
Pracownik będzie mógł jednak żądać zweryfikowania badania dokonanego przez pracodawcę poprzez wezwanie Policji i przeprowadzenie badania krwi. W przypadku gdy okaże się, że badanie krwi nie wykaże obecności żadnych substancji, pracownik zachowa prawo do wynagrodzenia za okres niedopuszczenia do pracy.
Zmiany w dokumentacji wewnętrznej zakładów pracy
Sposób i zasady kontrolowania trzeźwości pracowników będą musiały zostać uregulowane w odpowiedniej dokumentacji wewnętrznej zakładu pracy – a więc w regulaminie pracy, układzie zbiorowym pracy lub - jeśli pracodawca nie posiada takich regulacji – w obwieszczeniu podanym do wiadomości pracowników. Jednocześnie pracodawcy będą musieli też w odpowiedni sposób przechowywać informacje o przebiegu przeprowadzonych badań pracowników. Pracodawców po raz kolejny czeka więc konieczność dostosowania dokumentów wewnątrzzakładowych i dokumentacji pracowniczej do nadchodzącej nowelizacji.
Ochrona pracowników
Nowelizacja wyraźnie podkreśla, że kontrola na obecność alkoholu lub środków odurzających w organizmie pracowników może być wprowadzona wyłącznie w celu zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników. Jednocześnie projekt zakłada, że kontrole mają być każdorazowo prowadzone w sposób nie naruszający godności oraz innych dóbr osobistych pracownika. Wobec tego pracodawcy będą musieli przykładać wagę do tego w jakich okolicznościach decydują się na kontrolę pracownika i w jaki sposób jest ona dokonywana.
Objęcie kontrolą osób zatrudnionych na umowach cywilnoprawnych
Specjaliści z zakresu prawa pracy z naszej kancelarii zwracają uwagę, że projekt przewiduje także możliwość stosowania nowych przepisów do osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych (np. zleceniobiorców) oraz osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą na własny rachunek (zatrudnionych na umowie b2b).
Obecnie ustawa jest dopiero na etapie projektu, jednak prognozuje się jej wejście w życie jeszcze w tym roku. Wobec czego zarówno pracodawcy jak i pracownicy powinni już teraz przygotować się na nowe obowiązki i uprawnienia.
